بخش اول: شناخت علائم بیماری پارکینسون
۱- مراقب لرزش دست‌ها و یا انگشتان خود باشید. یکی از اولین شکایاتی که بسیاری از پزشکان پیش از تشخیص بیماری پارکینسون از جانب مراجعین می‌شنوند، لرزش ناخواسته یا رعشه‌ی دست، انگشتان دست، بازوها، پاها، فک و صورت است.
- لرزش می‌تواند علل گوناگون داشته باشد. بیماری پارکینسون یکی از شایع‌ترین علل آن بوده و رعشه اغلب اولین نشانه‌ی این بیماری است.
- لرزش و سایر علائم ممکن است در ابتدا تنها در یک سمت بدن ظاهر شوند و یا در یک سمت بدن شدیدتر از سایر نقاط باشند.
- لرزش مداومی به نام قرص نورد که در واقع تکان بین انگشت شست و انگشت اشاره بوده و در ظاهر گویا فرد قرصی بین انگشتان خود قرار داده، مشخصه لرزش پارکینسونی است.
۲- مراقب راه رفتن بی‌نظم باشید. از علائم رایج پارکینسون، قدم زدن با گام‌های کوتاه و متمایل به جلو است. حفظ تعادل برای افراد مبتلا به پارکینسون اغلب دشوار بوده و دائم در حال سقوط رو به جلو هستند، این مسئله سبب می‌شود که فرد سریع‌تر و سریع‌تر راه برود تا از سقوط وی جلوگیری شود. این الگو تند پیمایی نامیده شده و در بیماری پارکینسون بسیار رایج است.
۳- وضعیت ایستادن خود را بررسی کنید. افراد مبتلا به بیماری پارکینسون، اغلب در حالت ایستاده یا حین راه رفتن از کمر خم می‌شوند؛ زیرا این بیماری می‌تواند در وضعیت ایستادن و حفظ تعادل بیمار مشکلاتی ایجاد کرده و سبب بروز رژیدیتی (کندی حرکت) شود. همچنین اغلب بازوها و سر بیمار به‌گونه‌ای خم می‌شوند که گویی شخص از ناحیه آرنج خم شده و سر وی به سمت پایین افتاده است.
- رژیدیتی موضعی بدن را بررسی کنید. این علامت با عنوان رژیدیتی چرخ دنده‌ای شناخته می‌شود و زمانی که شخص معاینه کننده بازوی بیمار را با حرکات انعطافی و انبساطی حرکت می‌دهد، نشان برجسته‌ای برای خشکی و سفتی بدن خواهد بود.رژیدیتی و مقاومت در برابر حرکت، حین مشاهده‌ی حرکت سخت مچ دست و آرنج قابل تشخیص است.
۴- تحرک آهسته یا کج و ناهموار را بررسی کنید. برخی از علائم پارکینسون به علت حرکات آهسته که نشانه‌ی قوی‌تری از این بیماری بوده و همچنین به‌عنوان برادیکینزی شناخته شده، ایجاد می‌شوند. این مسئله در درجه اول بر روی عملکردهای حرکتی بدن از جمله راه رفتن و تعادل در نوشتن و حتی عملکردهای حرکتی بازتابی یا بی‌اختیار، تأثیر می‌گذارد.
- در حرکات ارادی خود به دنبال حالت خمیدگی بگردید. افرادی که مبتلا به پارکینسون هستند، علاوه بر حرکات غیرارادی، ممکن است در کنار تحرک آهسته، اختلالاتی نیز در حرکات ارادی خود داشته باشند. برخی از راه‌های درمان این بیماری ممکن است موجب بروز مشکلاتی در حرکات ناارادی یا حین تحرک شوند؛ این اختلال حرکتی دیسکینزی نامیده می‌شود. خمیدگی‌ها (دیسکینزی‌ها) در ظاهر مشابه تیک بوده و با استرس روانی شدیدتر می‌شوند.
- دیسکینزی پیشرفته اغلب در بیمارانی دیده می‌شود که برای مدت زمان معینی از داروهای لوودوپا استفاده کرده‌اند.
۵- اختلالات شناختی را بررسی نمایید. بروز برخی از اختلالات شناختی در اوایل دوره بیماری بسیار شایع است.
۶- اختلالات گفتاری را بررسی نمایید. در حدود ۹۰ درصد از افرادی که مبتلا به بیماری پارکینسون هستند، برخی از علائم اختلالات گفتاری نیز به چشم می‌خورد. این اختلالات ممکن است در قالب صحبت آرام، تنفس دشوار یا صدای زمخت حین صحبت و کاهش صراحت زبان نمود یابند. گاهی به سبب عدم تحرک ماهیچه‌های صوتی، صدای فرد ملایم و نجوا گونه می‌شود.
۷- نشانه‌های افسردگی یا اضطراب را بررسی کنید. تا ۶۰ درصد از مبتلایان به این بیماری ممکن است علائم اضطراب و یا افسردگی داشته باشند. پارکینسون با تأثیر بر برخی از بخش‌های تثبیت‌کننده حالات فرد در مغز، منجر به افزایش احتمال افسردگی می‌شود، به‌ویژه برای بیمارانی که در آخرین مراحل بیماری به سر می‌برند؛ زیرا برای این افراد کیفیت زندگی بسیار مطرح است.
۸- مشکلات دستگاه گوارش را بررسی کنید. عضلاتی که برای حرکت دادن غذا در طول دستگاه گوارش مورد استفاده قرار می‌گیرند نیز تحت تأثیر این بیماری قرار خواهند گرفت. این مسئله می‌تواند به بروز انواع مشکلات دستگاه گوارشی همچون عدم کنترل مدفوع و یبوست منجر شود.
- این علائم اغلب به همراه مشکل بلع غذا ظهور می‌کنند.
۹- مراقب اختلالات خواب باشید. بسیاری از حرکات غیرارادی که از این بیماری نشات می‌گیرند، به‌طور جدی یک شب خواب کامل را برای افراد مبتلا دشوار می‌کنند. سایر علائم، مانند رژیدیتی عضلانی غلت خوردن در خواب را سخت کرده و یا با ایجاد مشکلات مثانه، بیداری شبانه برای تخلیه ادرار را در پی دارد. این مسئله از دیگر اختلالات خواب بوده که توسط بیماران تجربه شده است.
بخش دوم: آزمایش برای بیماری پارکینسون
۱- علائم را در خانه تست کنید. در حالی‌که علائم به‌تنهایی نمی‌توانند تشخیص دقیقی ارائه دهند، با مطالعه چندین مقاله برای تست علائم، می‌توان اطلاعات کاملی از آن‌ها به پزشک معالج ارائه داد. زمانی که بیمار در مورد پارکینسون از پزشک سوالاتی می‌پرسد، اولین گام دکتر انجام یک معاینه‌ی فیزیکی خواهد بود. به این ترتیب، خود بیمار نیز با داشتن اطلاعات کافی، می‌تواند به دنبال علائم مورد نظر پزشک بگردد.
- دست را روی پای خود گذاشته و هرگونه لرزش یا رعشه را بررسی کنید. برخلاف سایر انواع لرزش، رعشه‌ای که مرتبط به این بیماری است، حین استراحت شدیدتر می‌شود.
- به حالت بدن خود توجه کنید. اغلب افراد مبتلا به این بیماری، عموماً کمی به سمت جلو خمیده می‌ایستند؛ در حالی که سر به سمت پایین افتاده و آرنج‌ها خم شده‌اند.
۲- به پزشک معالج مراجعه کنید. در نهایت، تشخیص درست تنها از جانب پزشک ممکن است. یک قرار ملاقات ترتیب داده و سابقه‌ی علائم و نگرانی‌های خود را به وی بگویید. اگر پزشک تشخیص دهد که پارکینسون یکی از علل بالقوه است، احتمالاً برای تشخیص دقیق چندین آزمایش انجام خواهد داد.
- توجه داشته باشید که تشخیص بیماری پارکینسون در مراحل ابتدایی مشکل نیست. هیچ آزمایش منحصر به فردی برای تشخیص این بیماری وجود ندارد؛ در عوض پزشک ممکن است چندین آزمایش دیگر انجام دهد تا احتمال بیماری‌هایی مانند سکته مغزی، هیدروسفالی یا لرزش ذاتی خوش‌خیم که علائمی مشابه پارکینسون دارند را حذف کند. شرایط دیگری که مشابه این بیماری به نظر می‌رسد، لرزش ذاتی است که اغلب در خانواده‌ها اتفاق افتاده و در دست‌های کشیده بیشتر نمود دارد.
- همچنین پزشک معالج ممکن است بیمار را به یک متخصص مغز و اعصاب ارجاع دهد؛ فردی که متخصص مشکلات سیستم عصبی است.
۳- یک معاینه فیزیکی داشته باشید. اولین گام دکتر، انجام یک معاینه فیزیکی برای یافتن علائم مختلف خواهد بود.
- آیا بیان مناسبی دارید؟
- آیا حین استراحت، نشانه‌هایی از لرزش بازوها را احساس می‌کنید؟
- آیا در نواحی گردن یا دست و پا احساس خشکی و سفتی دارید؟
- چقدر راحت می‌توانید از جا بلند شده و بایستید؟
- آیا قدم‌های طبیعی دارید و حین راه رفتن، دست‌ها به‌صورت متقارن در اطراف بدن حرکت می‌کنند؟
- آیا هنگامی که تحت فشار کمی قرار می‌گیرید، می‌توانید تعادل خود را سریعاً بازیابید؟
۴- در صورت لزوم، آزمایش‌های بیشتری را امتحان کنید. آزمایش‌های تصویربرداری مانند MRI، سونوگرافی، SPECT و اسکن‌های PET، معمولاً در تشخیص پارکینسون چندان مؤثر عمل نمی‌کنند؛ با این حال، در برخی موارد ممکن است پزشک معالج برای کمک در روند تشخیص پارکینسون از بیماری‌های مشابه، از بیمار بخواهد که یک مورد از این آزمایش‌ها بگذراند. با توجه به هزینه‌ی اسکن، ماهیت تهاجمی روش‌ها و عدم دسترسی آسان به دستگاه‌های تصویربرداری، در اغلب موارد بعید است که پزشک معالج این تصاویر را به‌عنوان ابزاری برای تشخیص پیشنهاد کند.
- یک تصویر MRI ممکن است به پزشک کمک کند تا بیماری پارکینسون را از شرایطی که علائم مشابهی دارد، مانند فلج پیشرونده فوق هسته‌ای و آتروفی سیستم چندگانه تمییز دهد.
۵- پاسخ خود به درمان را ارزیابی کنید. درمان شامل افزایش اثر دوپامین، انتقال دهنده عصبی مغز، تحت تأثیر پارکینسون بوده و همچنین ممکن است شامل تزریق لوودوپا باشد، داروئی که اغلب برای این بیماری تجویز شده و مؤثرترین دارو برای درمان آن است. این دارو معمولاً به‌عنوان ترکیب لوودوپا – کاربیدوپا استعمال می‌شود. در برخی موارد، پزشک ممکن است یک آگونیست دوپامین مانند پرامیپکسول که محرک گیرنده‌های دوپامین بوده را تجویز نماید.
- اگر علائم بیماری به‌قدر کافی جهت استفاده از دارو پیشرفته باشند، پزشک ممکن است نسخه‌ای تجویز کند تا تأثیر دارو را بر علائم بررسی نماید. بیماری‌های مشابه پارکینسون، عموماً سخت‌تر از این بیماری به درمان پاسخ می‌دهند؛ بنابراین زمانی که پاسخ بیمار به دارو قابل قبول است، به احتمال قوی تشخیص درست پارکینسون خواهد بود.
بخش سوم: درمان بیماری پارکینسون
۱- داروها را امتحان کنید. متأسفانه هنوز برای بیماری پارکینسون درمانی ارائه نشده است؛ با این حال، برای درمان علائم مختلف، طیف گسترده‌ای از داروهای گوناگون وجود دارد. برخی از داروهای درمان پارکینسون عبارت‌اند از:
- ترکیب لوودوپا – کربیدوپا (ساینمت، پارکوپا، استالوو و غیره) که علائم مختلف حرکتی را در اوایل ظهور بیماری و در مراحل پیشرفته درمان می‌کند.
- آگونیست‌های دوپامین (آپوکین، پارلودل، نیوپرو و غیره) که باعث تحریک گیرنده‌های دوپامین شده و مغز را فریب می‌دهد که در حال دریافت دوپامین است.
- آنتی کولینرژیک (آرتان، کوگنتین و غیره) که عمدتاً برای کمک به رفع لرزش استفاده می‌شود.
- مهارکننده‌های MAO-B (الدپریل، کاربکس، زلپار و غیره) که تأثیر لوودوپا را تقویت می‌کنند.
- مهارکننده‌های کومت (کومتان و تاسمار) که با توقف سوخت‌وساز ناشی از لوودوپا، اثر طولانی‌تری دارند.
۲- برای کاهش سرعت پیشرفت بیماری، ورزش کنید. اگرچه ورزش به هیچ عنوان یک راه حل دائمی برای رفع اثرات پارکینسون نیست؛ اما اثبات شده که در کاهش خشکی بدن، بهبود حرکات، راه رفتن، حالت بدن و حفظ تعادل مؤثر است. تمرینات هوازی (ایروبیک) که بیومکانیک خوب، حالت بدن مناسب، چرخش و حرکات ریتمیک را ایجاب می‌کنند، تأثیر بسزایی خواهند داشت. انواع ورزش‌هایی که در تعدیل اثرات این بیماری مؤثر هستند، عبارت‌اند از:
- رقص
- یوگا
- تایچی
- والیبال و تنیس
- کلاس‌های ایروبیک
۳- به یک فیزیوتراپ مراجعه کنید. برای یافتن بهترین رژیم ورزشی بر اساس درجه پیشرفت بیماری خود، با یک فیزیوتراپ مشورت کنید. فیزیوتراپ قادر است یک روال روتین برای نرمش مناطقی که اخیراً خشک شده یا تحرک آن کم شده، تنظیم نماید.
- همچنین بهتر است از متخصص فیزیوتراپ خود بخواهید که به‌منظور حصول اطمینان از حداکثر اثربخشی رژیم و جلوگیری از پیشرفت بیماری، از روال روتین شما یک ارزیابی دوره‌ای تنظیم کند.
۴- در مورد جراحی‌های موجود برای درمان پارکینسون تحقیق کنید. تحریک مغزی عمیق (DBS) یک روش جراحی است که بیماری را در مراحل بسیار پیشرفته درمان می‌کند. طی این روش، الکترودهایی در ناحیه آسیب دیده‌ی مغز جاسازی شده که به یک ژنراتور محرک در زیر ترقوه متصل می‌شوند. سپس برای روشن یا خاموش کردن دستگاه در مواقع لازم، یک کنترلر به بیمار داده می‌شود.
- اثرات DBS اغلب شدید بوده و پزشکان ممکن است این روش را تنها برای افرادی که لرزهای شدید را تجربه می‌کنند، کسانی که عوارض جانبی ناشی از دارو دارند، یا برای بیمارانی که دیگر دارو برای آن‌ها اثربخش نیست، پیشنهاد کنند.
منبع: چطورپدیا
